Hormonen zijn essentieel. Essentieel om te begrijpen en essentieel om in balans te hebben. Waarom? Hormonen zijn de baas van je emotie, gezondheid, behoeften en ook lichamelijk functioneren! We weten heel goed de schuld van bepaalde reacties op hormonen af te schuiven. Een sneer naar je geliefde of die reep chocolade die ineens verdwenen is. “Het zijn de hormonen”. Maar toch weten we eigenlijk heel weinig over hormonen. Wat zijn ze en hoe werken ze precies? 

Wat zijn hormonen precies?

Hormonen zijn chemische stoffen die boodschappen overbrengen van onze klieren naar weefselcellen of organen in het lichaam. Ze helpen ook chemische niveaus in het bloed in balans te houden door constant te zorgen voor een toestand van stabiliteit of evenwicht in het lichaam. Het kan dus echt zo zijn dat je hormoonhuishouding ‘uit balans’ is, een onregelmatigheid in je hormonen zorgt daadwerkelijk voor een disbalans in je lichaam. 

Het woord “hormoon” komt van een Grieks woord dat “aanmoedigen” betekent. Hormonen zijn ook daadwerkelijk de aanmoedigers in je lichaam. Hormonen werken als ‘drijvende kracht’ voor de chemische veranderingen op cellulair niveau die nodig zijn voor groei, ontwikkeling, en energie. 

Hormonen zijn betrokken bij zowat elk biologisch proces: het immuunsysteem, de voortplanting, groei en zelfs het regelen van andere hormonen. Ze kunnen in verbazingwekkend kleine concentraties goed werken – per miljard of biljoen. Dit is een van de redenen dat zelfs een kleine doses van hormoonontregelaars zo gevaarlijk zouden kunnen zijn.

De werking van hormonen

De functie, of boodschap van alle verschillende soorten hormonen kan variëren van het reguleren van de bloedsuikerspiegel, het opslaan van vetweefsel, maar ook het reguleren van groei, voortplanting, emoties en gedrag. Hoe gaat dat dan in zijn werking?

Hormonen worden aangemaakt door klieren. Het bloed voert de hormonen door het lichaam naar waar ze nodig zijn. Meestal zijn hormonen niet goed oplosbaar in bloed en daarom binden ze zich aan transporteiwitten. Je zou het een soort bootjes kunnen noemen, waarmee de hormonen naar de lichaamscellen vervoerd worden. Om vervolgens die cellen aan het werk te zetten, moet het hormoon weer loskomen van zijn vervoer en ontdekken welke cel hij moet aansturen. Daar heeft de cel receptoren voor, en een hormoon past alleen op een specifiek receptor. Hormonen werken zowel binnen als buiten de cel. Insuline als voorbeeld, doet zijn werk aan de buitenkant van een cel. Het maakt de buitenkant van de cel doorlaatbaar voor bijvoorbeeld glucose, waardoor de cel energie kan gebruiken en opslaan. Binnen in de cel kan bijvoorbeeld het schildklierhormoon de ‘verbrandingsovens’ in de cellen stimuleren om de stofwisseling te versnellen. Wanneer de hormonen niet meer nodig zijn, worden ze afgebroken in de lever. 

Hormonen zijn dus betrokken bij vrijwel alle lichaamsprocessen, dit gebeurt door verschillende hormonen welke elk andere functies hebben. Ons lichaam kent meer dan 40 hormonen. De meest bekende hormonen zijn:

• Geslachtshormonen: Testosteron, Progesteron en Oestrogeen
• Bloedsuikerspiegel hormonen: Insuline en Adrenaline
• Groeihormoon
• Bijnieren hormonen: Cortisol, Glucocorticoïden, Androsteron

Hormonen spelen bijvoorbeeld een belangrijke rol in het verliezen van gewicht. Afvallen klinkt heel gemakkelijk – minder calorieën binnenkrijgen dan dat je verbrand – maar er komt veel meer bij kijken wat eigenlijk nog belangrijker is, zoals je hormoonhuishouding. Ook je stofwisseling en je vethuishouding worden bijna in zijn geheel gereguleerd door hormonen. Hormonen zijn verantwoordelijk voor het bepalen of je vet opslaat of dat je vet verbrand. Daarnaast geven bepaalde type hormonen je een vol gevoel, terwijl andere hormonen juist zorgen voor een hongerig gevoel.

Je lichaam heeft het vermogen om de hormoonhuishouding zelf te corrigeren, echter wanneer we het steeds negatief beïnvloeden door teveel stress of verkeerde voeding raken de hormonen structureel uit balans. Deze disbalansen kunnen ontstaan door voedselintoleranties, dus voeding eten waarvan we ons niet meer bewust zijn dat ons lichaam er eigenlijk gevoelig voor is. Ook deficiënties en tekorten aan vitaminen en mineralen kunnen een oorzaak zijn van een disbalans. En dit heeft invloed op de gezondheid: je slaat bijvoorbeeld sneller vet op, veroudert sneller, hebt minder energie, minder libido. Onze hormonen zijn verantwoordelijk voor allerlei belangrijke processen in het lichaam.

Balans in onze hormoonhuishouding geeft ons veel meer energie, je wordt ’s morgens fitter wakker en hebt meer energie gedurende de dag. Vermoeidheid komt vaak voort uit hormonale disbalansen. 

De volgende hormonen zijn vaak uit balans:

Cortisol, ook wel stresshormoon. De nummer één reden van een disbalans, een teveel aan het cortisol hormoon in het lichaam, is stress. Het stresshormoon cortisol slaat meer lichaamsvet op, stress is immers altijd een mechanisme van bescherming geweest. Toen het evolutionair gezien nog niet vanzelfsprekend was dat we te eten had was dit ook extreem stressvol voor het lichaam, die vervolgens in een ‘spaarstand’ ging en meer (buik)vet ging opslaan om te bewaren voor later. Het is dus heel belangrijk om beter met stress om te leren gaan, en het woord ‘moeten’ minder vaak te gebruiken (en voelen). Ook slechte voeding is stressvol voor het lichaam.  

Het schildklierhormoon is het tweede hormoon wat snel uit balans raakt. Deze heeft veel belangrijke functies en regelt bijvoorbeeld de stofwisseling en daarmee ook de verbranding in je lichaam. Het reguleert de haargroei, regelt de temperatuur en zorgt dus voor warme handen en voeten. Nummer één reden van een trager werkende schildklier zijn deficiënties of tekorten in je lichaam. De schildklier heeft mineralen, zoals jodium, nodig om te functioneren. Zonder jodium kan er geen schildklierhormoon worden aangemaakt en met te weinig van dit hormoon gaat de schildklier trager werken wat op den duur leidt tot klachten als moeilijk kunnen afvallen of koude handen en voeten. 

Insuline is een hulpstof die door de alvleesklier wordt aangemaakt om de hoeveelheid glucose in je bloed, je bloedsuikerspiegel, op een normaal niveau te houden. Insuline verzorgt en begeleid het transport van glucose naar de cellen en het zorgt dat glucose wordt opgeslagen als vet wanneer de cellen verzadigd zijn. Eigenlijk is insuline dus de baas van vetopslag. Een hormoon wat snel uit balans kan raken, met overgewicht als gevolg! 

Ook het vrouwelijk geslachtshormoon oestrogeen kan snel uit balans raken. Er zijn ‘goede’ en ‘slechte’ oestrogenen, ze zijn niet allemaal per definitie goed of slecht. De nummer één reden voor disbalans, een teveel aan oestrogenen, is toxiciteit. Er zit bijvoorbeeld veel ‘slechte’ oestrogeen in plastic verpakkingen! Een disbalans in oestrogeen zorgt het voor meer klachten tijdens de menstruatie of menopauze zoals hoofdpijn, migraine of gevoelige borsten. Het verlaagt je libido, verslechtert je huid en stimuleert vetopslag op de bovenbenen.